1

dw]z bk{0f 2007

Madhesh Darpan

@ s[lif k|wfg b]zdf k/lge{/tf lsg < — pk]Gb| emf

@ t/fO{–dw]zdf s[lif cleofg cfjZos – 8f= >Leujfg 7fs'/

@ dlxnfsf] pDd]bjf/L dfq xf]Og, k|ltlglwTj ;'lglZrt xf];\ — /fgL zdf{ ltjf/L

@ g]kfnsf] cfkm\g} e"–/fhgLlts oyfy{tf 5 — s]zj/fh kf}8]n

@ dw]zL bndf g]tf sfo{stf{ leq\ofpg] xf]8afhL — ljho ofbj

s[lif k|wfg b]zdf k/lge{/tf lsg <

pk]Gb| emf

g]kfn s[lif k|wfg b]z xf]. cfly{s If]qdf k|d'v lx:;f cf]u6]sf] s[lif, ;/sf/sf] gLlt cg'¿ksf] sfof{Gjog lagf ljsf;sf] ultdf cfpg g;Sg' s[ifLIf]qsf] 7"nf] b'ef{Uo xf]. s[lif ljsf; dGqfnosf] tYofFs cg';f/ of] bzsdf cf=j= )^$÷)^% df wfgsf] pTkfbg $# nfv 6gaf6 z'¿ eO{ ptf/ r9fj ub}{ cf=j= )&@÷)&# df $# nfv d} l;ldt /xL rfn" cf=j= )&#÷)&$ df %)=#) nfv d}l6«s 6g pTkfbg ePsf] xf]. wfgsf] pTkfbgdf PSsf;L j[l4 x'g'sf] d'Vo sf/0f cg's"n df};d g} xf]. clxn] s"n hg;+VofnfO{ (^ nfv 6g vfBfGgsf] cfjZostf /x]sf] s[lif dGqfnon] b]vfPsf] 5.

g]kfndf wfg pTkfbg of]Uo e"ld !^ nfv x]S6/ 5. cfw'lgs s[lif k|0ffnLsf] cefjdf df};dsf] cg's"ntf, k|lts"ntfsf sf/0f wfg pTkfbg k|efljt x'g] ub{5. ut jif{sf] t'ngfdf wfg pTkfbgsf] a[l4b/ ^=*!Ü b]vfP/ ;/f]sf/jfnfx¿ s'zn sfof{Gjogsf] oz lng vf]h] klg ufx{:Yo pTkfbgdf s[lifIf]qsf] of]ubfg 5}7f}+ ofhgf cjlw ;g\ !(*)–*% -)#^–)$!_ df %(Ü, ;g\ @))) df #^=!%Ü, ;g\ @))* df #@=@%Ü, ;g\ @)!# df #@=^!Ü / ;g @)!% df #!=@#Ü /x]sf] tYofFsn] w]/} v'zL x'g] cj:yf 5}g.

;g\ !(&% df cfoft lgof{tsf] cg'kft ^)M$) lyof]. ;g\ @))$ df of] cg'kft &@M@* eof]. clxn] cfoft lgof{tsf] cg'kft (@M* df k'u]sf] 5. Ps bzsdf 8]9 v/aaf6 cfoft em08} * v/adf k'Ub} 5 eg] lgof{t ;f]xL cjlwdf %* ca{af6 &! ca{df k'u]sf] 5. )&) ;fndf 8An"6Lcf]sf] ;b:o ag]sf] g]kfn, 8An"6Lcf]sf cNkljsl;t ;b:o d'n'sn] ljleGg ;'ljwf kfpFb} cfPsf] cj;/ klg pkef]u ug{ ;s]sf] 5}g. cd]l/sfn] % bh{g tyf rLgn] * xhf/ a:t'df lbPsf] lgof{t ;'ljwf g]kfnn] pkef]u ug{ ;s]sf] 5}g. cfoft lgof{tsf] 8/nfUbf] cGt/nfO{ klg uDeL/tfk"j{s glng] ;/sf/sf] pTkfbgzLntfk|ltsf] pbf;Lgtf k|i6 emlNsG5.

;/sf/n] rfn" cf=j= df s[lif ljsf; dGqfnonfO{ @& ca{ $# s/f]8 /sd ah]6 ljlgof]hg u/]sf] 5. @& ca{ ^% s/f]8 j}b]lzs ;xfotfsf !) s[lif kl/of]hgf s[lif ljsf; dGqfno cGtu{t ;+rfngdf /x]sf] 5. s[lif kl/of]hgfdf j}b]lzs ;xof]u @% s/f]8 %( nfv %) xhf/ 8n/ nufgL ul/Psf] 5. s[lif ljsf; dGqfnosf] tYofFs cg';f/ s[lif kl/of]hgfsf] of] nufgLdf ;aeGbf a9L ljZj a}+sn] ( s/f]8 ^& nfv %) xhf/, cGt/f{li6«o s[lif ljsf; sf]if -cfO{PkmP8L_ n] ^ s/f]8 ( nfv, hLPPkmP;kLn] % s/f]8 &% nfv, P8LaLn] # s/f]8 *) nfv / P;8L;Ln] @* nfv 8n/sf] ;xof]u ePsf] 5. s[lif ljsf;sf] nflu caf}+{sf] ah]6 k|ltjif{ pTkfbgzLntf a9fpg vr{ eO{ /x]sf] 5. oL kl/of]hgfaf6 k[ys )%@ ;fndf @) jif]{ s[lif ljsf; sfo{qmd nfu" ePsf] lyof]. Tof] ;s]/ )(@ ;fn;Ddsf nflu csf]{ s[lif ljsf; /0fgLlt to ePsf] 5.

k|wfgdGqL s[lif cfw'lgsLs/0f kl/of]hgf cGtu{t !) jif{sf nflu & j6} k|b]zdf ! va{ #) ca{ &$ s/f]8 @) nfv nufgL ug{ ah]6 5'6\ofO{Psf] 5. jfnL pTkfbgsf] ;DefJotf cWoog ul/ Ans, ks]6, hf]g / ;'k/hf]gsf] cfwf/df sxfF s'g jfnL pTkfbg ug{ ;lsG5 eGg] p2]Zon] of] s[lif sfo{qmd ;+rfng ug{ vf]lhPsf] xf].

;/sf/n] sf]N8 :6f]/, k|fFufl/s dn sf/vfgf :yfkgf Pj+ s[lifjfnL / kz'aLdfdf ;/sf/n] %)Ü cg'bfg lbg] lg0f{o lnPsf] 5. kz'aLdfdf a[l4 ul/ &%Ü agfO{Psf] 5. g]kfn /fi6« a}+sn] hf/L u/]sf] df}lb|s gLlt cg';f/ a}+sx¿n] s"n k|jfx u/]sf] C0fsf] !)Ü s[lifdf nufgL ug]{ lgb]{zg klg hfl/ u/]sf] 5. s[lifnfO{ s/d'Qm If]q 3f]lift u/]/ pTkfbg a9fpg o'jfnfO{ o; If]qdf ;+nUg ug{ lagf lwtf] @ nfv, To;kl5 % nfvsf] k|f]T;fxg ;xof]u ;/sf/n] NofPsf] 5. s[lif shf{df %Ü Jofh b/df C0f pkNAw u/fO{ lbg] ;a} a}+snfO{ ;/sf/sf] lgb]{zg /x]sf] 5.

s[lif ;d:ofnfO{ xn ug{ s[liflj1sf] Joj:yf x/]s gu/kflnsf÷ufpFkflnsfdf ul/Psf] 5. cTolws /f;folgs dnsf] k|of]uaf6 pTkGg JofS6]l/of / /f]usf sL/fx¿ laifflbsf] k|of]u gul/ s[lif pTkfbg lng g;Sg] cj:yfdf ;/sf/n] cfO{=kL=Pd= -OlG6u|]6]8 k]:6 d]g]hd]G6_ k|ljlwsf] ;kmn k|of]u ul/ s[lifdf laifflbsf] k|of]u lj:yflkt ul/ zq'hLj pTkfbgsf] dfWodaf6 s[lif pTkfbg a9fpg] gLlt lnPsf] 5. pGgt aLpm hf]ufpg hLg a}+ssf] :yfkgf ul/Psf] 5. bIf k|fljlws tof/ kfg{ s[lif ljZjljBfnosf] Joj:yf ul/Psf] 5.

cg'bfg / ;x'lnot C0fn] lghL If]qnfO{ klg s[lifdf cfslif{t u/]sf]n] s[lifdf w]/} kl/of]hgfx¿sf] yfngL ePsf] 5. ;/sf/ / lghLIf]qsf] s[lifIf]qdf pT;fxhgs k|of; /x]klg glthf eg] z"Godf /x]sf] 5. s[lifdf olt w]/} gLltut ;'wf/sf] glthf gsf/fTds lsg eof] eGg] ljZn]if0f u/]klg ;/sf/n] Joj:yfkg / sfof{Gjog kIfnfO{ gabNg g ;'wfg{ ;ls /x]sf] 5. cfpg] w]/} ;/sf/n] /fHo ;+oGq ;dIf cfTd;dk{0f u/]sf] k|df0fx¿ vf]Hg' kb}{g.

6«fG;k]/]G;L OG6/g]zgnn] )&) ;fnsf] cfkmgf] k|ltj]bgdf /fhgLlts bn, sd{rf/L, k|x/L, Joj:yflksf ;+;b, Gofokflnsf, Jofkf/ If]q, ;}lgs, z}lIfs k|0ffnL, :jf:Yo ;]jf, ;+rf/ dfWod, wfld{s ;+:yf / u}/ ;/sf/L ;+:yf ;a} ;fFu7lgs ¿kdf e|i6frf/df ;+nUg /x]sf] k|ltj]bg ;fj{hlgs u/]sf] lyof]. k'ifsf] clGtd xKtf æg]kfn blIf0f Plzof s} t]>f] e|i6 d'n'sÆ zLif{s lbP/ 6«fG;k]/]G;L OG6/g]zgnn] cfkmgf] k|ltj]bg – @)!^ k|sflzt u¥of]. g]kfnsf] /fHo ;+oGq ;+:yfut ¿kdf e|i6frf/df ;fd]n /x]sf] s'/f af]Ng s'g} lxlRsrfx6 /x]g. o;sf] cy{ ;Qfdf cfpg] h'g k|sf/sf] ;/sf/sf] Pp6} Ph]08f wg sdfpg] g} b]lvG5. ljsf;sf] If]q klxNofpg], of]hgf agfpg], ljb]zL nufgL cfslif{t ug]{ sfof{Gjogsf] k|lqmof cufl8 a9fP/ /sd k|fKt ug]{ / nlIft p2]ZonfO{ k"/f x'g glbO{ csf]{ nufgLnfO{ cj;/ lbg] to ul/Psf] ;fd"lxs lg0f{o s} cfwf/df ljsf;sf kl/of]hgfx¿ ;+rfng t 5g\ t/ lgisif{df k'Ug ;ls /x]sf] 5}g. cfkm} gcfP l;lh{t Jojwfgsf] sdL eg] /xFb}g.

/fHo ;+oGqsf] e|i6frf/ ljlwnfO{ glhsaf6 x]/]sf nf]sdfgl;+x sfsL{nfO{ clVtof/ b'¿kof]u lgjf/0f cfof]usf] k|d'vdf lgo'lQm u/fP/ b]zdf eO{ /x]sf] e|i6frf/ / o;df lnKt /fHo oGqnfO{ lhDd]jf/Laf]w u/fpg s8f sbd rfNg] lgb]{zg kfP/ nf]sdfgl;+x sfsL{n] e|i6frf/ lj¿4 ck|]zg z'¿ u¥of]. ;fg] df5f ;dfTb} nf]sdfgl;+x 7"nf] df5f ;dfTg nfUbf pgL bnLo k|sf]ksf] lzsf/ eP. 7"nf df5f ;dfTg' eg]sf] /fHo ;+oGq ;+rfng ug]{ 7"nf t:s/x¿nfO{ ;dfTg' lyof]. nf]sdfgl;+xsf] of] k|of; s;}nfO{ u|fXo ePg. nf]sdfgnfO{ gx6fO{ e|i6frf/ lj¿4sf] of] cleofg /f]lsGg eg]/ ;a} bn ldn]/ nf]sdfgl;+x sfsL{nfO{ kbd'Qm u/]. cfkm} e|i6frf/ ul/ ;hfofˆtf nf]sdfgl;+xnfO{ e|i6frf/sf] ;Dk"0f{ ;~hfn yfxf eP/ pgn] Pskl5 Ps ;dfTg yfn]sf lyP. pgsf] of] k|of;n] 6fG;k]/]G;L OG6/g]zgnn] g]kfndf ;+:yfut e|i6frf/ /x]sf] s'/fnfO{ k'li6 u/]sf] lyof].

s[lifdf gLltut ;'ljwf / nufgLsf] oy]i6 /sd nufPklg ;a} If]qeGbf s[lifdf k/lge{/tf lsg a9]sf] eGg] k|Zg hl6n ¿kdf pkl:yt /x]klg o;nfO{ ;fdfGo ¿kdf lnP/ cfkmg} w'gdf /dfpg] ;/sf/nfO{ s'g} jf:tf 5}g. s[lifaLdf, kz'aLdfdf &% k|ltzt ;/sf/n] a]xf]g]{ eg] klg s[ifsn] aLdf sfo{qmddf !) k|ltzt klg ;+nUg x'g ;s]g. cg'bfg / ;x'lnot C0fsf] ;'ljwf c;n ls;fgn] k|fKt ug{ ;ls /x]sf] 5}g. ;DalGwt lgsfo / To;sf cf;]kf;]x¿ cfkmGtsf] k|efjnfO{ k|of]u u/]/ gSsnL ls;fg ag]/ s[lif sfo{qmdsf ;'ljwfx¿ k|fKt ul/ dfl; /x]sf], To;sf] cg'udg klg g/x]sf] oyfy{nfO{ ;a}n] gh/cGbfh u/]sf 5g\. lagf sdLzg ;/sf/sf] s'g} ;'ljwf pknAw x'g g;Sg] rngn] e|i6frf/sf] g]6js{ olt alnof] 5 ls o;nfO{ ;fdfGo 9+un] x6fpg s7Lg 5. e|i6 /fHo ;+oGqnfO{ abNg vf]Hg] /fhgLlts bnx¿ o;}df lanfP/ uP. oxfF cfP/ ;a}n] cfTd ;dk{0f g} u/].

/fHo;Qfsf] lg/Gt/ cEof;df /x]sf Oln6ju{sf] Pp6f ;zQm 8ˆkmf ljleGg dtfjnDaLsf ePklg /fHo;Qfdfly Psflwsf/ sfod /fv]sf] 5. o;nfO{ zf;sju{ klg elgG5. logL leGg ljrf/df afFl8Pklg PsfTds /fHo;Qfsf lxdfotL x'g. logn] /fHo;Qfsf] jl/kl/ 7"nf] ce]B b'u{ agfP/ a;]sf] 5. ljsf; sfo{sf nflu cfGtl/s / afXo ah]6nfO{ k|fKt ul/ cd's p2]Zo ;+rfng ug]{ cflb sfo{ log}åf/f g} ;+rflnt x'G5g. oLafx]s c¿ sf]xL klg of] b'u{df l5g{ ;Sb}g. l5/]klg oxfF s]xL ug{ ;Sb}g. tYofFs x]bf{ v/adf vlr{g] /sd ls;fgn] s[lif pBd ug{ ! ,@, nfv klg k|fKt ug{ g;Sg] cj:yf 5}g.

ls;fgnfO{ lbOg] ;]jf ;'ljwf ;/f]sf/jfnfnfO{ pknAw u/fpg] hl6n k|lqmof, cf;]kf;]nfO{ al9;] al9 nlIft sfo{qmddf ;xeflu u/fpg], sdLzgsf] rng, lkmtnf] sfof{Gjog / cg'udg clb sf/0fx¿n] 3f]lift sfo{qmdnfO{ kl/0ffdd'vL agfpg ;ls /x]sf] 5}g. cfGbf]ngx¿ klg oxL PsfTdjfb lj¿4 rls{b} cfPsf] xf], / o;df cfd"n kl/jt{g geO{sg s'g} If]qsf] k|ultsf] sNkgf ug'{ d"v{tfafx]s c¿ s]xL klg xf]Og. -dw]z bk{0f lkmr/ ;]jf_

t/fO{–dw]zdf s[lif cleofg cfjZos

>Leujfg 7fs'/

g]kfnsf] b'O{ ltxfO{ hlt hg;+Vof /f]huf/L tyf hLljsfsf nflu s[lif If]qdf lge{/ /x]sf] elgP tfklg s"n u|fx{:y pTkfbgdf s[lifIf]qsf] of]ubfg sl/a Ps ltxfO{ dfq /x]sf] 5. g]kfnsf] @# k|ltzt If]qkmn /x]sf] t/fO{–dw]zsf] e"efudf cfwLeGbf a9L hg;+Vof /x]sf a;f]af; hxfF s[lif, kz'kG5L, dT:okfng nufot ckf/ ;Defjgf /x]sf] 5. tyflk b]zdf nfvf}+sf] ;+Vofdf o'jfx¿ ljb]lzg], vfB ;+s6, s'kf]if0f, ul/aL, vfBfGgdf /sd ljb]lzg] h:tf hl6n ;d:ofx¿ u'lh|/xsf] cj:yf /x]sf] 5.

t/fO{–dw]zsf] ;dtn e"efu, clwsf+z e"ld pj{/, hdLgdf df6f] ulx/fO{, w]/} gbLgfnf, e"ldut hn tyf hnfzo ePsf], ;lhn} l;+rfO{ ug{ ;lsg], df};ddf ljljwtf ePsf], 7"nf] kl/df0fdf pTkfbg ug{ ;lsg], 7'N7"nf dl;g pks/0f Pj+ k|ljlw k|of]u, ;lhnf] oftfoftn] cf];f/ k;f/, k|zf]wg, e08f/0f ug{ ;lsg'sf ;fy} k|z:t hgzlStsf] kl/rfng u/L jif}{el/ ljleGg y/Lsf j:t' sd nfutdf pTkfbg lng ;lsg] h:tf ljif]ztf x'g\. olt 7"nf] ;+efjgfsf jfjh'b b]zdf t/fO{ dw]zk|lt ;do ;dodf ePsf] lje]bk"0f{ gLltut, ;+:yfut tyf k|lqmofut Joj:yfaf6 s[lif, kz'kG5L, dT:o cflb ck]lIft ¿kdf k|ltkmn xfl;n ug{ ;s]sf] 5}g. kmn:j¿k b]zdf r/d ul/aL, a]/f]huf/L, vfB ;+s6, pTkfbgzLn o'jfx¿ ljb]z knfog, zx/d"vL a;fO{;/fO, :yfgLo åGåsf ;fy} ;fdflhs ;befj klg vnalnPsf] 5.

vfBfGg pTkfbgdf s'n If]qkmnsf] &) k|ltzt wfgaf6 &! k|ltzt pTkfbg / %* k|ltzt ux'Faf6 ^% k|ltzt pTkfbg ePsf] @)&!÷&@ sf] tYofFsaf6 b]lvG5. To:t} bnxg afnLdf g]kfnsf] d;'/f]sf] (% k|ltzt If]qkmnaf6 (% k|ltzt g} pTkfbg x'G5 eg] rgfsf] &# k|ltzt If]qkmnaf6 &* k|ltzt g} pTkfbg / c/x/sf] klg (& k|ltzt If]qkmnaf6 (& k|ltzt g} pTkfbg x'g] ub{5.

ablnFbf] kl/l:yltdf ;fdflhs Gofo tyf ;dfgtfsf] l;4fGtdf df}lns tyf ;+j}wflgs xs;d]tdf k|Tofe"t x'g] u/L cflYf{s ;d[l4sf] k|d"v cJojsf] ¿kdf s[lifnfO{ c+lusf/ ug'{ t/fO{–dw]zsf] ljsf;sf] d"ndGq x'g ;Sb5. ljleGg k|fs[lts tyf cGo cj/f]wsf afjh'b pTkfbgdf cfTdlge{/ agfpg s[lifnfO{ Jofks Joj;foLs/0f tyf cfw'lgsLs/0f ug{ cfjZos b]lvG5. t/fO{ dw]zsf] x/]s ;+efjgfnfO{ b[li6ut u/L cGgafnLdf wfg, ux'F / ds}, bnxgdf d;'/, c/x/, rgf, s]/fp, d"u / df;, t]nxgdf tf]/L, ;"o{d"vL, abfd, ltn / s';'d, ljleGg gub] t/sf/L afnLdf cfn', Kofh, n;'g, 6df6/, v';f{gL, pFv', ;"tL{, skf;, h'6 cflbsf ;fy} / kmnkm"ndf cfFk, lnrL, s6x/, s]/f, cDaf, d]jf, ;f]xhg, cgf/ tyf ljleGg lsl;dsf km"nx¿sf] pTkfbgdf hf]8 lbg' cfjZos b]lvG5. To:t} t/fO{ dw]zsf] clt pTkfbgzLn dT:okfng, kz'kG5L kfngdf ufO{, e};L, afv|f, a+u'/, s'v'/f, k/]jf, xfF; kfngnfO{ dxTjsf ;fy b"w, c+8f tyf df;' pTkfbgdf k|j4{g ug'{ kg]{ x'G5. ljleGg gbLsf] au/, gx/, ;fj{hlgs hUuf tyf h+undf gub] afnL tyf h8La'6L pTkfbg, s[lifdf cfwfl/t pBf]u wGbf Pj+ s[lif ko{6g ;d]]tsf] k|j{4g ug{ ;lsG5.

s[lifnfO{ dof{lbt, gfkmfd"vL, o"jf tyf dlxnfd}qL agfpg s[ifsx¿sf] ;d"x, ;xsf/L, ;+u7g tyf lglh If]qsf] dfWodaf6 df6f] k/LIf0f, rSnfaGbL, df6f] ;'xfFbf] afnL 5gf}6, ;d'lrt l;+rfO{, :yfgLo aLp jf gZnsf] ;+/If0f, pGgt aLp jf gZnsf] k|of]u, pGgt k|ljlw tyf cf}hf/ pks/0fsf] k|of]u, h}ljs dn tyf pGgt dn tyf afnL ;+/If0fsf k|of]usf] Joj:yfsf] nflu cfjZos kxn ul/g] 5. ;fy} ;x'lnot a}+s shf{, ;/n a+}lsu, s[lif tyf kz' kG5L ljdf, j[xt e+8f/0f, s[ifsd'vL ahf/ Joj:yf, ahf/ ;"rgf, d"No >[+Vnf k4lt, cfw'lgs ;"rgf tyf k|ljlw, s[ifssf] k|f]T;fxg, s[lif lgj[lte/0f, s[ifs kl/rokq, ;x'lnot s[lif s/ k|0ffnL, e"ld a}+s, vfBfGg a}+s, aLp a}+s, >f]t s]Gb|, z'Go afFemf] hUuf, :yfgLo k/Dk/fut zLk sf}znsf] hu]{gf, h}ljs pTkfbg, ;+3Lo pTkfbg ;f6f;f6, ;+3Lo k|fs[lts >f]t ;fwgx¿sf] ;d'lrt ;f6f;f6, pTkfbg tyf pkef]u ljljlws/0f, s[lif lzIff, cg';+wfg tyf ljsf;, s[lif kz'kG5L tyf dT:o dxfljBfno, cf}krfl/s cgf}krfl/s tflnd, s[lif hgzlQm pTkfbg, ljsf; tyf cfk"lt{, 3/ ufpF k|fljlws ;]jf, pBf]uwGbf, Joj;fo cflbsf] dfWoodaf6 s[lifdf Joj;foLs/0f tyf cfw'lglss/0f u/L t/fO{–dw]zdf km8sf] dfg{ lbuf] s[lif ljsf;sf] cjwf/0ffnfO{ ;/sf/nfO{ gLlt, of]hgf tyf sfo{qmddf ;dfj]z Pj+ ah]6 ljlgof]hg ug{ ;xsfo{, ;dGjo, jsfnt, /fo ;'emfj tyf sfof{Gjogdf hf]8 lbOg] 5.

ctM oL ;a} s'/fnfO{ dgg u/L /fhgLlts lj/fd kl5 ;Dk"0f{ /fhgLlts bn, gful/s ;dfh, af}l4s ju{, s[ifs tyf s[lif;Fu cfj4 o'jf, ;d'bfo, ;d"x ;xsf/L, cu'jf, Jofkf/L, pBf]uL, ;+rf/ hut, cflbn] t/fO{ dw]z agfpg] cleofgdf nfUof] eg] t/fO{ dw]z ul/aL, k5f}6]kg / ljkGgtfaf6 ;d[l4 tkm{ nfUg] ljZjf; nfu]sf] 5. c¿n] eGg] u/]sf t/fO{ dw]zsf] vr{sf] cfly{s ef/ t/fO{ dw]zn] wfGg} ;Sb}g / s'g} ;Gbe{df elgPsf t/fO{ dw]zsf k|b]zx¿ hfgsL dlGb/sf] e]6Laf6 rNb}g eGg] tYox¿ cy{xLg ;fljt x'g] 5. cfzf u/f}+ gofF jif{ @)&$ ;+u} b]zsf] /fhgLlts ljjfb ;dfwfg eO{ gofF g]kfnsf] lbzflt/ pGd'v eO{ ljZjsf] lbuf] ljsf; nIo k|flKt ;d]tdf ;d[[l4sf] af6f]df nfUg] ;d]t ck]Iff ul/G5. -n]vsn] s[lifdf kLPr8L u/]sf 5g\._ -dw]z bk{0f lkmr/ ;]jf_

dlxnfsf] pDd]bjf/L dfq xf]Og, k|ltlglwTj ;'lglZrt xf];\

/fgL zdf{ ltjf/L

ljZjel/ g} /fhgLltdf dlxnfsf] pkl:ylt÷;lqmotf Go"g /xg] u/]sf] 5. ljZjsf] ;a}eGbf ljsl;t elgg] / n}lËs ;dfgtfsf] jsfnt ug]{ ;+o'Qm /fHo cd]l/sfdf ;d]t dlxnfx¿ /fhgLltdf sd dfq cufl8 cfpg] u/]sf 5g\. cd]l/sfdf xfn;Dd Ps hgf klg dlxnf /fi6«klt ePsf] Oltxf; 5}g. ljsl;t /fi6«dWo]s} Ps ;+o'Qm clw/fHodf eg] /fi6« k|d'v dxf/fgL Plnhfa]y l5g\. ;fy} ToxfF ;/sf/ k|d'vsf] ¿kdf >LdtL dfu]{|6 Yofr/ k|wfgdGqL eO;s]sL l5g\. cfZro{hgs oyfy{ s] 5 eg] ljsl;t elgPsf klZrdf /fi6«x¿n] cljsl;t / dlxnf lj¿4sf] e]befj a9L ePsf] eg]/ cfIf]k nufpg] u/]sf] blIf0f Pl;of If]qsf /fi6«x¿df dlxnfx¿ /fhgLlts pRr cf]xbfdf k6s k6s k'u]sf 5g\.

o; If]qdf ef/t, kfls:tfg, Dofgdf/, af+Unfb]z, / >Ln+sfdf k6s k6s dlxnfn] /fi6« k|d'v / ;/sf/ k|d'vsf] e"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\, eg] g]kfndf klg dxTjk"0f{ lhDd]jf/Ldf dlxnfx¿ k'u]sf 5g\. o;dWo] klg kfls:tfg / af+unfb]z O{:nflds b]z 5g\ hxfF dlxnf dfyL r/d e]befj /x]sf] cf/f]k nfUg] u/]sf] 5. P]ltxfl;s ¿kdf klg ef/tLo pkdxflåksf ljleGg /fHox¿df ;do ;dodf ljleGg /fgL÷dxf/fgLx¿n] /fHo u/]sf 5g\. o;/L ljZn]if0f u/]/ x]bf{ ljsl;t /fi6«x¿eGbf blIf0f Pl;ofnL /fi6«x¿df klxn]b]lv g} dlxnf g]t[Tj a9L ;s[o / :jLsfo{ /x]sf] :k:6 x'G5.

g]kfnsf] /fhgLltdf k|hftGq k|flKtsf] cfGbf]ngsf] z'¿jftb]lv g} dlxnfx¿sf] pkl:ylt /x]sf] kfOG5. k|hftGq :yfkgfkl5 88]Nw'/fsL åfl/sf b]jL 7s'/fgL g]kfnsf] klxnf] dlxnf dGqL ePsL lyOg\. åfl/sf b]jL 7s'/fgLsf ;fy}, ;fxgf k|wfg, d+unf b]jL, z}nhf cfrfo{ cfbL @))& ;fn otfsf] g]kfnL /fhgLltdf lhjgko{Gt ;s[o /x]sf gfdx¿ x'g\. tyfkL, g]kfnL /fhgLltdf dlxnfx¿sf] pkl:ylt Go"g g} /x\of].

kl5Nnf bzsdf g]kfnn] /fhgLlts ;+qmd0fsfnsf afjh'b klg ;dfj]lztfsf] If]qdf km8\sf] dfg{ vf]lh/x]sf] 5. ;+ljwfg;efdf k|ToIf tkm{ ## k|ltzt / ;dfg'kfltsdf %) k|ltzt dlxnf pDd]bjf/L clgjfo{ ul/Psf] dfq xf]Og, ;dfg'kfltsdf %) k|ltzt clgjfo{ rog / b'j} u/L ## k|ltzt pkl:ylt ;'lglZrt ug]{ k|fjwfg /flvof]. Tolt dfq xf]Og gofF Joj:yf cg';f/ x'g] :yfgLo lgsfosf] lgjf{rgdf cWoIf / pkfWoIfdWo] Ps hgf dlxnfsf] pDd]bjf/L lbg'kg]{ clgjfo{ Joj:yf ul/Psf] 5. Toltdfq xf]Og j8fdf ! hgf blnt dlnf;d]t hDdf @ hgf dlxnfsf] ;b:otf ;'lglZrt ul/Psf] 5.

dlxnf ;xeflutfsf nflu ul/Psf] of] Joj:yf cfk}mdf :jfutof]Uo eP klg o; Joj:yfleq s]xL sdhf]/ kIf klg /x]sf 5g\. of] Joj:yfn] j8f ;b:o :t/df t dlxnfsf] k|ltlglwTj cf/lIft u/]sf] 5, t/ cWoIf / pkfWoIfdf pDd]bjf/L dfq ;'lglZrt u/]sf] 5. j8f cWoIf v'nf g} /x]sf] 5. ;b:odf klg Ps hgf blnt dlxnf eg]]sf]df pQm j8fdf blntsf] hg;+Vof gePsf] sf/0f pDd]bjf/L gePdf Tof] dlxnf cf/If0f klg v]/ hfg] cj:yf l;h{gf x'g]5.

csf]{tkm{, dlxnfx¿ ;Ifd / ;jn eO{ g;s]sf] xfd|f] ;dfhdf b'O{ /fhgLlts bnn] cWoIf / pkfWoIfdf cf–cfk\mgf] tkm{af6 lhTg] k'¿if pDd]bjf/df ;xdlt u/L xfg{s} nflu sdhf]/ pDd]bjf/sf] ¿kdf dlxnf pDd]bjf/ v8f ug]{ k|j[lt klg ljsl;t x'g ;S5. To;} b'j} kbdf dlxnf / k'¿if b'j}sf] pDd]bjf/L x'Fbf k'¿if g} lhTg] ;Defjgf a9L /xG5 xfd|f] h:tf] ;dfhdf. To;}n] clxn]sf] k|fjwfgn] dlxnfsf] pDd]bjf/LnfO{ dfq ;'lglZrt u5{, k|ltlglwTjnfO{ xf]Og.